ອະຣິຍະມັກຄ໌ມີອົງຄ໌
8
ອະຣິຍະມັກຄ໌ ມີອົງ 8 (The
Noble Eightfold Path) ໝາຍເຖິງ ແນວທາງປະຕິບັດເພື່ອໃຫ້ເກີດຄວາມຮູ້ແຈ້ງດ້ວຍປັນຍາ ສຳລັບກຳຈັດຄວາມໂງ່ ຄວາມຫຼົງຜິດ ຄວາມທຸກ ເພື່ອໃຫ້ການດຳເນີນຊີວິດດຳລົງຢູ່ໃນສິນລະທຳອັນດີງາມ ປະກອບດ້ວຍທຳ 8 ປະການ ຄື:
1. ສັມມາທິດຖິ ຄື ການເຫັນທີ່ຖືກຕ້ອງ (Right View)
2. ສັມມາສັງກັບປະ ຄື ການຄິດທີ່ຖືກຕ້ອງ (Right Thought)
3. ສັມມາວາຈາ ຄື ວາຈາທີ່ຖືືກຕ້ອງ (Right Speech)
4. ສັມມາກັມມັນຕະຄື ການປະຕິບັດທີ່ຖືກຕ້ອງ (Right Action)
5. ສັມມາອາຊີວະ ຄື ການຫາລ້ຽງຊີບທີ່ຖືກຕ້ອງ (Right Livelihood)
6. ສັມມາວາຢາມະ ຄື ຄວາມພຽນທີ່ຖືກຕ້ອງ (Right Effort)
7. ສັມມາດຕິ ຄື ການມີສະຕິທີ່ຖືກຕ້ອງ (Right Mindfulness)
8. ສັມມາດມາທິ ຄື ການມີສະມາທິທີ່ຖືກຕ້ອງ (Right Concentration)
ປັນຍາທີ່ເປັນເຄື່ອງມືໃນການກຳຈັດຄວາມໂງ່
ແບ່ງເປັນ 3 ປະເພດ ຄື:
1. ສຸຕະມະຍະປັນຍາ ຄື ປັນຍາທີ່ເກີດຈາກການສຶກສາຮໍ່າຮຽນໃນຕຳລາຮຽນ
2. ຈິນຕະມະຍະປັນຍາ ຄື ປັນຍາທີ່ເກີດຈາກຂະບວນການຄິດ ການວິເຄາະ ໄຕ່ຕອງໃນເຫດ ແລະ ຜົນ ໂດຍໃຊ້ສຸຕະມະຍະປັນຍາເປັນປັນຍາພື້ນຖານ
3. ພາວະນາມະຍະປັນຍາ ຄື ປັນຍາທີ່ເກີດຈາກການລົງມືປະຕິບັດ ລົງມືເຮັດ ລົງມືທົດລອງ ຈົນຮູ້ເຫັນດ້ວຍປະສົບການທີ່ແທ້ຈິງຂອງຕົນ ໂດຍມີສຸຕະມະຍະປັນຍາ ແລະ ຈິນຕະມະຍະປັນຍາເປັນປັນຍາພື້ນຖານ
ມັກຄ໌ ທັງ 8 ແບ່ງໄດ້ 3
ໝວດ ຄື:
1. ໝວດສິນ ປະກອບດ້ວຍ:
– ສັມມາວາຈາ
– ສັມມາກັມມັນຕະ
– ສັມມາອາຊີວະ
2. ໝວດສະມາທິ ປະກອບດ້ວຍ:
– ສັມມາວາຍະາມະ
– ສັມມາສະຕິ
– ສັມມາສະມາທິ
3. ໝວດປັນຍາ ປະກອບດ້ວຍ:
– ສັມມາທິດຖິ
– ສັມມາສັງກັບປະ
ຫົນທາງ 8 ປະການ ສຳລັບການດຳເນີນຊີວິດ ມີຄື:
1. ສັມມາທິດຖິ (ການເຫັນຊອບ)
ສັມມາທິດຖິ ແຫ່ງມັກຄ໌ 8 ໝາຍເຖິງ ຄວາມເຫັນ ຫລື ການເຂົ້າໃຈໃນສິ່ງທີ່ຖືກຕ້ອງ ແລະ ດີງາມ ຕາມແນວທາງແຫ່ງອະຣິຍະສັດ 4 ອັນປະກອບດ້ວຍ:
– ທຸກ ຄື ສະພາວະຈິດໃຈທີ່ເກີດຄວາມທຸກ
– ສະມຸທັຍ ຄື ສິ່ງທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດທຸກ ອັນໄດ້ແກ່ ໂທສະ ໂມຫະ ແລະ ໂລພະ
– ນິໂຣດ ຄື ສິ່ງທີ່ສາມາດດັບທຸກໄດ້ ອັນປະກອບດ້ວຍຄວາມເຂົ້າໃຈໃນສະພາບຄວາມເປັນຈິງຂອງທຳມະຊາດ ຄື ອະນິດຈັງ ທຸກຂັງ ແລະ ອະນັດຕາ
– ມັກຄ໌ ຄື ຫົນທາງໃນການດັບທຸກ ຄື ມັກຄ໌ 8
ອົງທີ່ກໍ່ໃຫ້ເກີດສັມມາທິດຖິ
2 ຢ່າງ ຄື:
– ປະຣະໂຕໂຄສະ ຄື ຄວາມເຫັນຊອບທີ່ມາຈາກປັດຈັຍພາຍນອກ ເຊັ່ນ: ຄຳບອກເລົ່າ ຂ່າວສານ ຄຳສັ່ງສອນ ຕຳລາ ເປັນຕົ້ນ; ສິ່ງເຫລົ້ານີ້ ເປັນບໍ່ເກີດຂອງຄວາມຮູ້ທີ່ປະກອບຂຶ້ນຈາກພາຍນອກທີ່ເຮົາຕ້ອງຂົນຂວາຍຫາ ແຕ່ຄວາມຮູ້ເຫຼົ່ານີ້ ຈຳເປັນຕ້ອງຮູ້ຈັກໃຊ້ວິຈາລະນາຍານໃຫ້ເກີດຄວາມເຂົ້າໃຈຢ່າງທ່ອງແທ້ເສຍກ່ອນ ການໃຊ້ວິຈາລະນາຍານນີ້ ເອີ້ນທາງພຸດທະທັມວ່າ: ໂຍນິໂສມະນະສິການ
– ໂຍນິໂສມະນະສິການ ຄື ການຮູ້ຈັກຄິດ ວິເຄາະໃນເຫດ ແລະ ຜົນ ອັນນຳມາຊຶ່ງປັນຍາ ຄື ການຮູ້ແຈ້ງ ໂດຍໃຊ້ຂໍ້ມູນຂ່າວສານ ຫລື ແຫຼ່ງຄວາມຮູ້ຕ່າງໆ ຈາກປະຣະໂຕໂຄສະມາປະກອບ
ສັມມາທິດຖິ 2 ລະດັບ ຄື:
– ໂລກິຍະສັມມາທິດຖິ ຄື ຄວາມເຫັນ ຫລື ການເຂົ້າໃຈໃນລະດັບປຸຖຸຊົນທີ່ມີຄວາມເຫັນ ຫລື ເຂົ້າໃຈໃນສິ່ງທີ່ເປັນຄວາມຊົ່ວ ແລະ ຄວາມດີ ທີ່ມີຄວມກ່ຽວເນື່ອງກັນກັບທັມນອງຄອງທັມ ແຕ່ກໍຍັງບໍ່ໄດ້ເຂົ້າເຖິງການຮູ້ແຈ້ງໃນລະດັບພະອະຣິຍະ ເຮັດໃຫ້ຍັງຕ້ອງວຽນວາຍຕາຍຢູ່ໃນວັດຕະສົງສານ
– ໂລກຸດຕະຣະສັມມາທິດຖິ ຄື ຄວາມເຫັນ ຫລື ການເຂົ້າໃຈໃນລະດັບພະອະຣິຍະທີ່ມີຄວາມເຫັນແຈ້ງ ຮູ້ແຈ້ງໃນທຸກສັບພະສິ່ງເທິງໂລກ ຫຼຸດພົ້ນຈາກກິເລສທັງປວງ ແລະ ບໍ່ມີການວຽນວາຍຕາຍເກີດໃນວັດສົງສານອີກຕໍ່ໄປ...
2. ສັມມາສັງກັບປະ (ການດຳຣິຊອບ)
ສັມມາສັງກັບປະ ແຫ່ງມັກຄ໌ 8 ໝາຍເຖິງ ການຮູ້ຈັກຄິດໃນທາງທີ່ຖືກທີ່ຄວນ ເທິງພື້ນຖານຂອງສິນລະທຳອັນດີງາມ ທີ່ປາສະຈາກການຄິດໂລບໃນຄວາມຢາກຂອງຕົນ ການຄິດພະຍາາບາດ ອາຄາດແຄ້ນ ແລະ ການຄິດທີ່ຈະບຽດບຽນຜູ້ອື່ນໃຫ້ເສຍຫາຍ
ສັມມາສັງກັບປະ ແຫ່ງມັກຄ໌ 8 ໝາຍເຖິງ ການຮູ້ຈັກຄິດໃນທາງທີ່ຖືກທີ່ຄວນ ເທິງພື້ນຖານຂອງສິນລະທຳອັນດີງາມ ທີ່ປາສະຈາກການຄິດໂລບໃນຄວາມຢາກຂອງຕົນ ການຄິດພະຍາາບາດ ອາຄາດແຄ້ນ ແລະ ການຄິດທີ່ຈະບຽດບຽນຜູ້ອື່ນໃຫ້ເສຍຫາຍ
ສັມມາສັງກັບປະ ເປັນທັມທີ່ພຶ່ງເວັ້ນຈາກມິດສາສັງກັບປະ
3 ປະການ ຄື:
– ກາມສັງກັບປະ ຄື ການຄິດໃນກາມ ອັນເປັນຄວາມຢາກ ຄວາມຕ້ອງການຂອງຕົນໃນທຸກດ້ານ ໂດຍບໍ່ສົນໃຈເລື່ອງສິນລະທຳອັນດີ ຈົນນຳໄປສູ່ການສະແຫວງຫາແນວທາງ ເພື່ອໃຫ້ບັນລຸຊຶ່ງຄວາມຢາກເຫຼົ່ານັ້ນ
– ພະຍາບາດສັງກັບປະ ຄື ການຄິດພະຍາບາດ ອັນປະກອບຂຶ້ນດ້ວຍຈິດທີ່ມີຄວາມຂຸ່ນເຄືອງ ຄວາມຄຽດແຄ້ນ ແລະ ຄວາມອາຄາດຕໍ່ຜູ້ອື່ນ
– ວິຫິງສາສັງກັບປະ ຄື ການຄິດບຽດບຽນ ອັນປະກອບຂຶ້ນຈາກພະຍາບາດສັງກັບປະທີ່ຝັງຢູ່ໃນຈິດໃຈ ຈົນນຳໄປສູ່ການຄິດເພື່ອສະແຫວງຫາທາງທີ່ຈະບຽດບຽນ ຫລື ກະທຳຮ້າຍຜູ້ອື່ນໃຫ້ເກີດຄວາມເສຍຫາຍ
3. ສັມມາວາຈາ (ການເວົ້າຈາຊອບ)
ສັມມາວາຈາ ແຫ່ງມັກຄ໌ 8 ໝາຍເຖິງ ການເວົ້າຈາຊອບໃນທາງທີ່ຖືກທີ່ງາມ ອັນປະກອບດ້ວຍ ເວັ້ນຈາກການເວົ້າຕົ໋ວະ ເວັ້ນຈາກການເວົ້າສໍ່ສຽດ ເວັ້ນຈາກການເວົ້າຄຳຫຍາບ ເວັ້ນຈາກການເວົ້າກັບຄໍາ
ສັມມາວາຈາ ແຫ່ງມັກຄ໌ 8 ໝາຍເຖິງ ການເວົ້າຈາຊອບໃນທາງທີ່ຖືກທີ່ງາມ ອັນປະກອບດ້ວຍ ເວັ້ນຈາກການເວົ້າຕົ໋ວະ ເວັ້ນຈາກການເວົ້າສໍ່ສຽດ ເວັ້ນຈາກການເວົ້າຄຳຫຍາບ ເວັ້ນຈາກການເວົ້າກັບຄໍາ
ການປະພຶດສັມມາວາຈາ
ທ່ານແນະນຳໃຫ້ພຶ່ງເວັ້ນຈາກ ວະຈີທຸດຈະລິດ 4 ປະການ ຄື:
– ມຸສາວາທາ ຄື ເພິ່ງເວັ້ນຈາກການເວົ້າຕົ໋ວະ ຄຳຫລອກລວງ ທີ່ບໍ່ເປັນຈິງດັ່ງປາກົດພຽງເພື່ອຫວັງປະໂຫຍດແກ່ຕົນ ແລະ ຍັງໃຫ້ຜູ້ອື່ນເສຍຫາຍ
– ປິສຸນາວາຈາ ຄື ເພິ່ງເວັ້ນຈາກການເວົ້າສໍ່ສຽດເພື່ອໃຫ້ຜູ້ອື່ນເຈັບໃຈ ແລະ ການເວົ້າຍຸແຍ່ເພື່ອໃຫ້ເກີດຄວາມແຕກແຍກໃນໝູ່ຄະນະ
– ຜະຣຸສາວາຈາ ຄື ເພິ່ງເວັ້ນຈາກການເວົ້າຄຳຫຍາບ ອັນເປັນຄຳທີ່ບໍ່ມ່ວນຫູ ພຽງເພື່ອເຮັດໃຫ້ຜູ້ອື່ນເຈັບໃຈ ຫລື ເວົ້າເພາະຄວາມຄຶກຄະນອງ
– ສັມຜັບປະລາປະ ຄື ເພິ່ງເວັ້ນຈາກການເວົ້າກັບຄຳ ເວົ້າກັບໄປກັບມາ ຈັບສາລະບໍ່ໄດ້
4. ສັມມາກັມມັນຕະ (ການປະພຶດຊອບ)
ສັມມາກັມມັນຕະ ແຫ່ງມັກຄ໌ 8 ໝາຍເຖິງ ການປະພຶດປະຕິບັດໃນທາງທີ່ຖືກຕ້ອງອັນຄວນ
ສັມມາກັມມັນຕະ ແຫ່ງມັກຄ໌ 8 ໝາຍເຖິງ ການປະພຶດປະຕິບັດໃນທາງທີ່ຖືກຕ້ອງອັນຄວນ
ສັມມາກັມມັນຕະໃນທາງໂລກ ທ່ານເພິ່ງໃຫ້ລະເວັ້ນຈາກກາຍະທຸດຈະລິດ
3
ປະການ ຄື:
– ປານາຕິປາຕາ ຄື ການລະຊຶ່ງການຂ້າສັດ
– ອະທິນນາທານາ ຄື ການລະຊຶ່ງການລັກຊັບ
– ກາເມສຸມິດສາຈາຣາ ຄື ການລະຊຶ່ງການປະພຶດຜິດໃນກາມໃນຍິງຕ້ອງຫ້າມ ແລະ ຊາຍຕ້ອງຫ້າມທັງຫຼາຍ
– ປານາຕິປາຕາ ຄື ການລະຊຶ່ງການຂ້າສັດ
– ອະທິນນາທານາ ຄື ການລະຊຶ່ງການລັກຊັບ
– ກາເມສຸມິດສາຈາຣາ ຄື ການລະຊຶ່ງການປະພຶດຜິດໃນກາມໃນຍິງຕ້ອງຫ້າມ ແລະ ຊາຍຕ້ອງຫ້າມທັງຫຼາຍ
5.
ສັມມາອາຊີວະ (ການລ້ຽງຊີບຊອບ)
ສັມມາອາຊີວະ ແຫ່ງມັກ 8 ໝາຍເຖິງ ການປະກອບອາຊີບ ຫລື ການຫາລ້ຽງຊີບດ້ວຍຄວາມສຸດຈະລິດ ດ້ວຍການໃຊ້ປັນຍາ ແລະ ຄວາມຮູ້ຂອງຕົນ ໃນການປະກອບອາຊີບບົນພື້ນຖານຂອງຄວາມຖືກຕ້ອງ ປາສະຈາກການປະພຶດອັນຜິດຕໍ່ສິນລະທຳ
ສັມມາອາຊີວະ ແຫ່ງມັກ 8 ໝາຍເຖິງ ການປະກອບອາຊີບ ຫລື ການຫາລ້ຽງຊີບດ້ວຍຄວາມສຸດຈະລິດ ດ້ວຍການໃຊ້ປັນຍາ ແລະ ຄວາມຮູ້ຂອງຕົນ ໃນການປະກອບອາຊີບບົນພື້ນຖານຂອງຄວາມຖືກຕ້ອງ ປາສະຈາກການປະພຶດອັນຜິດຕໍ່ສິນລະທຳ
ຜູ້ມີສັມມາອາຊີວະທ່ານພຶງໃຫ້ເວັ້ນຈາກມິດສາອາຊີວະ
5 ປະການ ຄື:
- ສັດຖະວະນິດຊາ ຄື ການປະກອບອາຊີບດ້ວຍການຄ້າຂາຍອາວຸດສົງຄາມ ຫລື ວັດຖຸທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບອາວຸດ
- ສັດຕະວະນິດຊາ ຄື ການປະກອບອາຊີບດ້ວຍການຄ້າຂາຍມະນຸດ ການໃຊ້ແຮງງານຜິດກົດຫມາຍ ການທາລຸນກໍາ ການບໍລິການທາງເພດ ເປັນຕົ້ນ
- ມັງສະວະນິດຊາ ຄື ການປະກອບອາຊີບດ້ວຍການຄ້າຂາຍສັດ ຄ້າຂາຍເນື້ອສັດຕ້ອງຫ້າມທີ່ຜິດຕໍ່ຫຼັກກົດຫມາຍ ຫລື ສາດສະຫນາ
- ມັດຊະວະນິດຊາ ຄື ການປະກອບອາຊີບດ້ວຍການຄ້າຂາຍນ້ຳເມົາ ແລະ ສານເສບຕິດ
ວິສະວະນິດຊາ ຄື ການປະກອບອາຊີບດ້ວຍການຄ້າຂາຍຢາ ຫລື ສານສຳລັບການເຮັດພິດຕໍ່ຄົນ ຫລື ສັດ
6. ສັມມາວາຍາມະ (ການພຽນຊອບ)
ສັມມາວາຍາມະ ແຫ່ງມັກຄ໌ 8 ໝາຍເຖິງ ຄວາມພຽນໃນການງານ ຫລື ຄວາມພຽນໃນການປະພຶດຕໍ່ຄຸນງາມຄວາມດີ ອັນໄດ້ແກ່:
– ສັງວອນປະທານ ຄື ການພຽນປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ຕົນປະພຶດຢູ່ໃນອະກຸສົນກັມ (ກັມຊົ່ວ)
– ປະຫານປະທານ ຄື ການພຽນລະຊຶ່ງອະກຸສົນກັມ (ກັມຊົ່ວ) ທີ່ເກິດຂື້ນແລ້ວໃຫ້ໝົດໄປຈາກຕົນ
– ພາວະນາປະທານ ຄື ການພຽນສ້າງກຸສົນກັມ (ກັມດີ) ອັນທີ່ຍັງບໍ່ເກີດ ໃຫ້ເກີດຂຶ້ນແກ່ຕົນ ແລະ ຜູ້ອື່ນ
– ອະນຸຣັກຂະນາປະທານ ຄື ການພຽນຖືຮັກສາສິ່ງທີ່ດີ ທີ່ເກິດຂື້ນແລ້ວໃຫ້ຍັງຄົງຢູ່ເປັນນິດ ແລະ ພຽນສົ່ງເສີມພັດທະນາໃຫ້ສິ່ງນັ້ນເກີດຢິ່ງໆ ຂຶ້ນໄປ
ສັມມາວາຍາມະ ແຫ່ງມັກຄ໌ 8 ໝາຍເຖິງ ຄວາມພຽນໃນການງານ ຫລື ຄວາມພຽນໃນການປະພຶດຕໍ່ຄຸນງາມຄວາມດີ ອັນໄດ້ແກ່:
– ສັງວອນປະທານ ຄື ການພຽນປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ຕົນປະພຶດຢູ່ໃນອະກຸສົນກັມ (ກັມຊົ່ວ)
– ປະຫານປະທານ ຄື ການພຽນລະຊຶ່ງອະກຸສົນກັມ (ກັມຊົ່ວ) ທີ່ເກິດຂື້ນແລ້ວໃຫ້ໝົດໄປຈາກຕົນ
– ພາວະນາປະທານ ຄື ການພຽນສ້າງກຸສົນກັມ (ກັມດີ) ອັນທີ່ຍັງບໍ່ເກີດ ໃຫ້ເກີດຂຶ້ນແກ່ຕົນ ແລະ ຜູ້ອື່ນ
– ອະນຸຣັກຂະນາປະທານ ຄື ການພຽນຖືຮັກສາສິ່ງທີ່ດີ ທີ່ເກິດຂື້ນແລ້ວໃຫ້ຍັງຄົງຢູ່ເປັນນິດ ແລະ ພຽນສົ່ງເສີມພັດທະນາໃຫ້ສິ່ງນັ້ນເກີດຢິ່ງໆ ຂຶ້ນໄປ
7. ສັມມາດຕິ (ການຕັ້ງສະຕິຊອບ)
ສັມມາສະຕິ ແຫ່ງມັກຄ໌ 8 ໝາຍເຖິງ ການຕັ້ງສະຕິໄດ້ ການລະເລິກໄດ້ ບໍ່ຟັ່ນເຟືອນ ບໍ່ເລື່ອນຟູ ສາມາດລະວັງຕົວບໍ່ໃຫ້ປະພຶດຕົນຫຼົງເຂົ້າໄປໃນວັງວົນຂອງກິເລສທັງຫຼາຍ ຫຍັງຄວນເຮັດ ຫຍັງບໍ່ຄວນເຮັດ ທັງຫມົດເຖິງການຕື່ນຕົວໃນຫນ້າທີ່ ການສຳນຶກໃນຫນ້າທີ່ຢູ່ສະເໝີ
ສັມມາສະຕິ ແຫ່ງມັກຄ໌ 8 ໝາຍເຖິງ ການຕັ້ງສະຕິໄດ້ ການລະເລິກໄດ້ ບໍ່ຟັ່ນເຟືອນ ບໍ່ເລື່ອນຟູ ສາມາດລະວັງຕົວບໍ່ໃຫ້ປະພຶດຕົນຫຼົງເຂົ້າໄປໃນວັງວົນຂອງກິເລສທັງຫຼາຍ ຫຍັງຄວນເຮັດ ຫຍັງບໍ່ຄວນເຮັດ ທັງຫມົດເຖິງການຕື່ນຕົວໃນຫນ້າທີ່ ການສຳນຶກໃນຫນ້າທີ່ຢູ່ສະເໝີ
ລັກສະນະຂອງການມີສະຕິ
1. ລະເລິກໄດ້ວ່າ ສິ່ງທີ່ຈະກະທຳ ຫລື ກຳລັງກະທຳມີປະໂຫຍດ ຫລື ບໍ່ ເປັນເລື່ອງດີ ຫລື ເລື່ອງຊົ່ວ
2. ລະເລິກໄດ້ວ່າ ສິ່ງທີ່ຈະກະທຳ ຫລື ກຳລັງກະທຳເໝາະກັບຕົນ ຫລື ບໍ່
3. ລະເລິກໄດ້ວ່າ ສິ່ງທີ່ຈະກະທຳ ຫລື ກຳລັງກະທຳມີຜົນດີີ ຫລື ຮ້າຍ
4. ລະເລິກໄດ້ວ່າ ສິ່ງທີ່ຈະກະທຳ ຫລື ກຳລັງກະທຳເປັນເລື່ອງງົມງາຍ ຫລື ບໍ່
5. ລະເລິກໄດ້ວ່າ ສິ່ງທີ່ຈະກະທຳ ຫລື ກຳລັງກະທຳມີໂອກາດສຳເຮັດ ຫລື ບໍ່
8. ສັມມາສະມາທິ (ການຕັ້ງມັ່ນຊອບ)
ສັມມາສະມາທິ ແຫ່ງມັກຄ໌ 8 ໝາຍເຖິງ ການຕັ້ງມັ່ນໃນຈິດ ການມີຈິດແນ່ວແນ່ຕໍ່ສິ່ງໃດສິ່ງໜຶ່ງ ຄື ມີຈິດເປັນໜຶ່ງທັງຫມົດກັບສິ່ງໃດໆ
ສັມມາສະມາທິ ແຫ່ງມັກຄ໌ 8 ໝາຍເຖິງ ການຕັ້ງມັ່ນໃນຈິດ ການມີຈິດແນ່ວແນ່ຕໍ່ສິ່ງໃດສິ່ງໜຶ່ງ ຄື ມີຈິດເປັນໜຶ່ງທັງຫມົດກັບສິ່ງໃດໆ
ແບ່ງເປັນ 3 ລະດັບ ຄື:
- ຂະນິກະສະມາທິ ຄື ສະມາທິຊົ່ວຂະນະ ເປັນສມາທິທີ່ເກີດຂະນະເຮັດສິ່ງໃດສິ່ງໜຶ່ງໃນການດຳເນີນຊີວິດ ເຊັ່ນ: ການເຮັດວຽກງານ ການຈົ່ມຫນັງສື ເປັນຕົ້ນ
- ອຸປະຈາຣະສະມາທິ ຄື ສະມາທິໃກ້ຈະແນ່ວແນ່ ເປັນສະມາທິທີ່ເກີດຈາກການກຳນົດຈິດຕໍ່ສິ່ງໃດສິ່ງໜຶ່ງໃນຊົ່ວຂະນະ ທີ່ບໍ່ໄດ້ດຳເນີນໄປຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງຈົນເຖິງການມີຈິດທັງຫມົດເປັນໜຶ່ງກັບສິ່ງນັ້ນ ເຊັ່ນ ການກຳນົດຈິດຕໍ່ລົມຫາຍໃຈເຂົ້າອອກໄດ້ຊົ່ວຂະນະ ເພາະເກີດຈິດເລື່ອນຟູໄປນຶກເຖິງສິ່ງອື່ນ
- ອັບປະນາສະມາທິ ຄື ສະມາທິທີ່ແນ່ວແນ່ເປັນໜຶ່ງ ເປັນສະມາທິທີ່ເກີດຈາກການກຳນົດຈິດຕໍ່ສິ່ງໃດສິ່ງໜຶ່ງທີ່ດຳເນີນໄປຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ຈົນສາມາດກຳນົດຈິດແນ່ວແນ່ທັງຫມົດເປັນໜຶ່ງກັບສິ່ງນັ້ນໄດ້ ເຊັ່ນ: ຈິດຮັບຮູ້ ແລະ ແນ່ວແນ່ຕໍ່ລົມຫາຍໃຈເຂົ້າອອກ.
ທັມອັນໃຊ້ຄູ່ກັບມັກຄ໌ທັງ 8
1. ສັມມາທິດຖິ : ສມຸທັຍ ແລະ ນິໂຣທ ແຫ່ງອະຣິຍະສັດ 4
2. ສັມມາສັງກັບປະ : ເວັ້ນຈາກມິດສາສັງກັບປະ 3
3. ສັມມາວາຈາ : ເວັ້ນຈາກວະຈີທຸດຈະລິດ 4
4. ສັມມາກັມມັນຕະ : ເວັ້ນຈາກກາຍະທຸດຈະລິດ 3
5. ສັມມາອາຊີວະ : ວິຣິຍະ
6. ສັມມາວາຢາມະ : ປະທານ 4
7. ສັມມາດຕິ : ສະຕິ ສຳປະຊັນຍາ
8. ສັມມາດມາທິ : ຊານ 4
